Czym w ogóle jest to całe visual novel?
Jeśli kumpel rzucił Ci kiedyś: „zagraj w Steins;Gate albo Doki Doki Literature Club”, a Ty odbiłeś: „przecież to nie gra, tylko klikanie w obrazki”, to ten tekst jest dla Ciebie. Visual novel (VN) to specyficzny miks książki, komiksu i gry wideo. Czytasz, oglądasz ilustracje, czasem słuchasz pełnego dubbingu, a co pewien czas klikasz w jedną z kilku odpowiedzi, wybierasz trasę lub decydujesz, komu zaufać. Niby proste, ale kula śnieżna historii rozrosła się do dżungli podgatunków i konwencji.
Skąd to się wzięło?
Lata | Co się wydarzyło? |
---|---|
1983 – Portopia Renzoku Satsujin Jiken na NEC PC-6001 i PC-8801 | Yuji Horii (tak, późniejszy ojciec Dragon Quest) serwuje interaktywny kryminał na komendy tekstowe. Mało obrazków, dużo zgadywania – ziarenko zostało zasiane. en.wikipedia.org |
1990s – PC-98, więcej kolorów, randki i sejw-load | Dzięki bogatszej palecie PC-98 eksplodują romanse: Dokyusei (Elf, 1992), Tokimeki Memorial (Konami, 1994) i pierwsze gry Leaf (Shizuku, 1996) udowadniają, że sejw-load to must-have, bo nikt nie chce powtarzać dziesięciu godzin czytanki, by sprawdzić inny wybór. en.wikipedia.orgen.wikipedia.org |
2004 – darmowy silnik Ren’Py | PyTom udostępnia Ren’Py – bariera wejścia spada do poziomu „ogarniam HTML, dam radę”. |
Platformy cyfrowe (Steam, itch.io) | Dystrybucja bez pudełka sprawia, że VN-y zaczynają pisać studenci z Polski, singapurskie kolektywy i amerykańscy twórcy horrorów. |
2017 – Doki Doki Literature Club | Gra Moniki & spółki wywraca oczekiwania wobec „słodkich dziewczyn z klubu literackiego” i pokazuje, że VN to nie nisza. |
Najważniejsze podgatunki – szybka ściąga
Podgatunek | O co chodzi? | Przykłady |
---|---|---|
Ren’ai / Dating Sim | Randkuj, dbaj o statsy postaci | Tokimeki Memorial, Clannad |
Kinetic Novel | Zero wyborów, czysta powieść z obrazkami | Planetarian, Higurashi Hou (PC/Switch) reddit.com |
Nakige („crying game”) | Najpierw luz, potem łzy, na końcu katharsis | Air, Angel Beats! (VN 2015) |
Utsuge („depresyjna gra”) | Łzy są, happy endu brak | Saya no Uta, Kara no Shoujo |
Otome | Bohaterka + paczka przystojniaków | Hakuoki, Amnesia: Memories |
BL / Yaoi | Relacja mężczyzna×mężczyzna, od romantyku po pikantne sceny | Togainu no Chi store.steampowered.com |
Hybrid VN | Dorzucamy zagadki, QTE, sądowe batalie | Ace Attorney, Zero Escape, Danganronpa |
Ewolucja formy & mechanik
Branching hell → flow-chart
Scenariusze puchły jak drożdżówki, więc projektanci podpatrzyli, co robią JRPG-i, i wrzucili flow-chart (np. Virtue’s Last Reward). Klik – przeskakujesz do dowolnego węzła historii.
QTE i minigry
Danganronpa wpakowała rytmiczne „beda-bum” pojedynki słowne, 13 Sentinels – taktyczne bitwy mechów 2.5D, a Needy Streamer Overload udowodniło, że symulator mediów społecznościowych + zjazd psychiczny influencera też mieści się w definicji VN. en.wikipedia.org
Pełne 3D i VR
GalGun VR* (2017) czy eksperymentalne Tokyo Chronos wrzucają Cię w hełm VR – nadal „czytasz”, tylko bohaterowie stoją tuż przed Tobą, a wybory robisz gestem lub spojrzeniem. gal-gun.fandom.com
Mobilki & free-to-play
Mystic Messenger (Cheritz, 2016) pokazuje, jak VN wyciska klimat z formy czatu: SMS-y przychodzą w czasie rzeczywistym, więc żeby romans rozkwitł, musisz faktycznie odebrać telefon o trzeciej w nocy. Gra jest free-to-play, ale dodatkowe wątki odblokowujesz mikropłatnościami. en.wikipedia.org
Dlaczego VN-y ciągle żyją?
Niski próg produkcji – rysownik + scenarzysta + Ren’Py i można startować na kawie i ramenie.
Lokalizacja – tłumaczyć tekst i CG-ki łatwiej niż przebudowywać cut-scenki w pełnym 3D.
Easy mods – fani dorzucają własne ścieżki (np. angielski dubbing do Umineko), przedłużając żywot tytułu.
Streaming & YouTube – reakcje streamerów na „ten” plot-twist? Mały viral murowany.
Co dalej?
Na horyzoncie majaczą eksperymenty z:
AI-owym generowaniem portretów i tła,
proceduralnym pisaniem dialogów,
VN-ami w Web3 (NFT jako „klucze” do ukrytych wątków).
Czy to wypali? Kto wie. Historia VN-ów pokazuje jednak jedno: dopóki człowiek kocha dobrą historię i chce mieć wpływ na to, jak się skończy, ten gatunek zawsze znajdzie sposób, żeby się przepoczwarzyć i wleźć na kolejną platformę.